Boksit Nerede Çıkarılır?

Boksit nerede çıkarılır sorusu, güzel bir genel kültür sorusudur. Ülkemizde de çıkarılan bu maden hakkında bilgisi olan kişi sayısı aslında oldukça azdır. Boksitin nerelerden çıkarıldığı ve hangi alanlarda kullanıldığı gibi bilgiler oldukça önemli bilgilerdir. Bu tarz bilgileri bilmek, ülkemizde çıkarılıp işlenen değerli madenler hakkında bilgi sahibi olmak hepimizin yararına olacaktır. Bu nedenle boksit nedir, nerelerde kullanılır ve boksit nerelerden çıkarılır sorularına cevap arayalım.

Boksit Nedir

Öncelikle boksitin ne olduğunu anlamakta fayda vardır. Boksit, Türkiye’de farklı bölgelerde çıkarımı yapılan oldukça önemli kaynaklarımızdan bir tanesidir. Çok farklı alanlarda kullanımı olan boksit, demirce fakir mineral topluluğu olarak da bilinmektedir. Fakat en çok boksit, yüksek miktarda alüminyum kaynağı olarak bilinmektedir. Aslında boksit bakıldığında minerallerden oluşan bir cevher olmasına rağmen, mineral olarak da bilinmektedir. Bu sebeple boksit, alüminyum kaynağı olarak kullanılsa da farklı metaller de içerdiği bilinmektedir. Fakat alüminyum oranı oldukça fazla olduğu için boksit diğer metal içerikleri ile değil, alüminyum oranı ile ilgi toplayan bir mineral olmuştur.

Boksit, dünyada en fazla olan cevherlerden bir tanesidir. Hatta dünyada en fazla kaynağı bulunan 3. cevher boksittir. Yer yüzünde bulunan o kadar fazla boksit cevheri vardır ki, bu rezerv aslında dünyaya yüz yıllar boyunca yetebilecek durumdadır. Bu nedenle alüminyumun farklı sektörlerde kullanımını gün geçtikçe daha da fazla görmüş olacağız.

Boksit Cevherinin Genel Özellikleri

Boksit nerede çıkarılır sorusunun cevabına geçmeden önce boksit ile ilgili daha fazla bilgi verilebilir. Alüminyumun hammaddesi olarak bilinen boksit, Al2O3NH2O bileşik formülüne sahiptir. Buradan da anlaşılacağı gibi boksit, hem alüminyum, hem azot ve hidrojen, hem de oksijen atomlarından oluşmaktadır. Boksitin sertlik değeri 1 – 3 arasında değişkenlik göstermektedir. Yoğunluğu ise 2 – 2,5 arasında değişen boksit, saf olmayan bir mineral formundadır.

Amorf, yani şekilsiz katı yapı formundadır. Boksitin rengi genel olarak sarı, turuncu ve demir miktarına göre değişmekle birlikte kırmızıya yakın olabilirken bazı durumlarda boksitin rengi gri ve hatta beyaz dahi olabilmektedir. Bu durum, içerisinde barındırdığı metallerin oranına göre değişkenlik göstermektedir. Boksitin görünümü yağlı gibi, çizgili ve parıltılı bir şekildedir. Toprağa benzeyen kil gibi bir görünümü vardır. Bunun sebebi, kayaçlardan aşınarak oluşmasıdır. Boksit kapalı bir tüpte ısıtılırsa içerisinden su açığa çıkar. Yoğunluğu fazla olmasına karşın oldukça hafif yapıdaki bir cevherdir.

Boksit Nasıl Oluşur ve Boksit Nasıl Elde Edilir

Boksit, bazı kayaçların aşınması sonucu ile oluşmaktadır. Bu aşınan kayaçlar, rüzgar, akarsu ve çaylar, deniz dalgaları gibi dış etkiler aracılığı ile aşınmaktadır. Bu kayaçların aşınmış topraklarında suyun aşındırması sebebi ile bazı bileşikler suya gitmiş, böylece içerisindeki demir oksit sayesinde boksit cevheri ortaya çıkmıştır. Boksit genellikle tropikal bölgelerde lateritleşme sonucunda oluştuğu bilinmektedir. Amorf yapıda olmasının bir diğer sebebi, pek çok farklı bileşiği bünyesinde barındırması ve aşınma ile ortaya çıkmasıdır.

Boksit içerisinde farklı bileşikler de bulunabildiği için kullanım esnasında kullanım şekline göre bu bileşiklerden arındırılması gerekmektedir. Boksitin kullanıldığı alanlar bu nedenle elde edilen boksitin bileşik oranına göre değişmektedir. Boksit içerisinde eğer yüzde 3 ya da 5 oranlarında SiO2 bulunur ise bu boksit alüminyum metali olarak kullanılamamaktadır. Ayrıca bir boksit cevherinin alüminyum üretiminde kullanılabilmesi için boksitin Al2O3 tenörünün yüzde 50 ve üzeri olması gerekmektedir. Bu şekilde bu boksit cevherinde alüminyum elde edilebilmektedir.

Dünya genelinde alüminyum üretimi için genel olarak Bayer yöntemi kullanılmaktadır. Bu Bayer yöntemi bir çeşit kimyasal proses yöntemidir. Dünya alüminyum üretiminin yaklaşık olarak %70’i, boksite uygulanan Bayer yöntemi ile yapılmaktadır. Bayer yönteminde boksit, alüminyum oksit bileşiği haline gelene kadar rafine edilir. Daha sonra bu alüminyum oksit bileşiği de bir başka yöntem ile saf alüminyum metaline çevrilebilir.

Boksit Nerede Çıkarılır

Boksit nerede çıkarılır sorusunun pek çok farklı cevabı vardır. Boksit, ülkemizde yoğun olarak çıkarılan madenlerden bir tanesidir. Alüminyum elde edilmesinde kullanılan Boksit, genel olarak Akdeniz bölgesi tarafında çıkarılmaktadır.

Ülkemizde boksitin çıkarıldığı yerler:

• Konya Seydişehir
• Muğla Milas
• Adana Saimbeyli ve
• Antalya Akseki’dir. Buralarda boksit rahat bir şekilde çıkarılıp işlenmeye hazır edilmektedir.

Boksit aynı zamanda Gaziantep İslahiye, Hatay Payas gibi bölgelerde de çıkarılmaktadır. Türkiye haritası göz önüne getirildiğinde ve tüm bu boksit çıkarılan yerler göz önüne getirildiğinde, boksit çıkarılan yerlerin doğudan batıya doğru düz bir çizgi şeklinde ilerlediğini görebiliriz. Muğla’dan başlayan boksit çıkarma işlemi ülkemizde doğuya doğru Gaziantep İslahiye’ye kadar devam etmektedir. Bu şehirler dışında boksit Kahramanmaraş ve Zonguldak illerinde de çıkarılmaktadır. Kahramanmaraş bu paralel çizginin devamında iken Zonguldak ise maden bakımından çok zengin bir il olduğu için burada boksit çıkarılmaktadır.

Dünya genelinde ise boksit pek çok farklı ülkede de çıkarılmaya devam etmektedir. Bu ülkelere örnek verecek olursak Avustralya, Jamaika, Brezilya, Surinam ve Venezuela’da da çıkarılıp işlenmektedir. Dünya’nın hızla gelişen teknoloji ve sanayi alanlarında boksite oldukça fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca bu teknoloji ve sanayi alanlarının hızla gelişmesi ile birlikte boksite duyulan ihtiyaç gün geçtikçe hızla artmaktadır. Boksit 2000’li yılların başında yaklaşık 50 milyon ton kadar çıkarılırken bu rakam son yıllarda dünya genelinde yaklaşık olarak 125 milyon tona kadar yükselmiştir. Bu yükseliş, gün geçtikçe de devam edecektir.

Boksit Kullanım Alanları Nelerdir

Boksit nerede çıkarılır sorusunu araştıran kişiler, boksitin kullanım alanları nelerdir sorusunu da sormaktadır. Boksitin kullanım alanları çok yaygındır. Alüminyumun kullanıldığı her alan, boksitin kullanıldığı anlamına gelebilmektedir.

Boksitin kullanım alanları aşağıdaki listede belirtilmiştir:

• Suyun temizlenmesinde kullanılır. Boksit alüminyuma çevrilerek alüminyum sülfat şeklinde suların temizlenmesinde çok büyük bir rolü vardır.
• Ham petrol tasfiyesinde de boksit kullanılmaktadır. Boksitin buradaki önemi yine alüminyum formunda Al-Klorür gibi bir bileşik ile petrolün tasfiyesinin yapılmasıdır.
• Boksitten oldukça fazla çeşitlerde aşındırıcı yüzey yapılabilmektedir. Zımpara kağıtları ve zımpara tozları, bileme ve keskinleştirme için zımpara taşı gibi ürünlerde boksit kullanılması oldukça önemlidir. Çünkü alüminyum gibi sert ve oldukça aşındırıcı özelliğe sahip olan boksit sayesinde günlük hayattaki pek çok rol uygulanabilir.
• Boksit aynı zamanda yüksek fırınlarda kullanılmaktadır. Buna ek olarak çimento yapımında da boksit kullanımı oldukça yaygındır.
• Evlerimizde görmüş olduğumuz mutfak araç gereçleri, elektrikli ev aletleri, televizyonlar, otomobil sanayi, kimya sanayi, metalürjik uygulamalar, döküm maddeleri, ham şeker üretimi, demir ve krom üretimi, yüksek fırınların üretimi gibi sektörlerde de boksitin kullanım alanı oldukça yaygındır.

Boksit nerede çıkarılır sorusuna verilecek cevaplar yanında boksit ile ilgili pek çok farklı bilgiyi de vermiş bulunmaktayız. Boksitin çıkarıldığı yerler arasında tropikal küçük bölgelerin de var olduğunu eklemek doğru olacaktır. Bu duruma örnek olarak boksit ekvator ülkelerinde de çok az miktarlarda çıkarıldığı doğrudur. Bu nedenle boksit, tüm dünyada ve hayatımızın neredeyse her alanında oldukça önemli olan bir metal haline gelmiştir.