Esansiyel tremor genellikle başka semptomlar olmadan vücudun uzuvlarının istemsiz titremesini içeren bir sinir sistemi durumudur. Türkiye’deki yetişkin nüfusunun % 1 ila % 5’ini etkileyebilecek, nispeten yaygın bir bozukluktur. Bazen ailesel titreme olarak adlandırılır, çünkü bazı durumlarda genetiktir.
Temel titreme genellikle hafif ve ilerleyici değildir, ancak bazıları için şiddetli olabilir ve yazma, yemek yeme ve giyinme gibi günlük etkinlikleri etkileyebilir. Durum Parkinson hastalığı ile karıştırılabilir, bu nedenle bir nöroloğa sevk, teşhis konusunda yardımcı olabilir.
Genel Bilgi
Esansiyel tremor, vücudun herhangi bir bölümünün istemsiz ve ritmik bir şekilde titremesidir. En yaygın olarak kolları, elleri ve başı etkiler. Ayrıca çene, yüz ve ses tellerini de etkileyebilir. Nadiren, gövde ve bacakları etkiler.
Esansiyel tremor en sık görülen hareket bozukluğudur. Esansiyel tremora verilen diğer isimler arasında idiyopatik postüral tremor, iyi huylu esansiyel tremor, ailesel titreme veya yaşlılık titremesi bulunur. Sinir sisteminin altta yatan ciddi bir bozukluğunu belirtmediği ve yaşam kalitesini negatif olarak değiştirmediği sürece iyi huyludur.
Çoğu durumda durum hafif ve ilerleyici değildir. Bununla birlikte, bazı durumlarda durum yavaş ilerler ve zamanla kötüleşir. Titreme şiddetli ise ve bir kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebiliyorsa, esansiyel tremor oldukça negatif olabilir.
Esansiyel tremor her yaştan insanı etkileyebilir, ancak ortalama başlangıç yaşı 35-45 yaşlarıdır. Erkeklerde ve kadınlarda eşit olarak görülür ve tüm etnik gruplarda görülür. Tüm yaş gruplarında tremorun Parkinson hastalığından daha yaygın bir nedenidir.
Esansiyel tremor, beynin belirli bölgeleri arasındaki anormal iletişimin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Olguların % 50-70’inde esansiyel titreme için genetik bir neden tespit edilmiştir ve sonuç olarak ailelerde güçlü bir eğilim göstermektedir. Bununla birlikte, aile öyküsü olmayan kişilerde temel titreme gelişebilir.
Belirtiler ve Bulgular
Titreme genellikle esansiyel tremorun tek belirtisidir. Durumun erken aşamalarında titreme sadece periyodik olarak fark edilebilir ve çok hafif olabilir. Bununla birlikte, durum zamanla giderek kötüleşebilir.
Durumun ciddiyeti konusunda büyük bireysel varyasyonlar vardır. Semptomlar kişiden kişiye değişebilir ve günden güne değişebilir. Daha ağır vakalarda, esansiyel tremor yazma, yemek yeme ve giyinme gibi günlük aktivitelere müdahale edebilir.
Hastalıkta üç farklı titreme türü gözlemlenebilir:
- Postüral titreme
Bu, esansiyel tremorda en sık görülen titreme türüdür. Bir kişinin gönüllü olarak sabit bir pozisyonda kaldığı durumlarda görülür, örneğin: uzanmış kollara sahip olmak. Nispeten ince ve hızlı bir titreme olabilir.
- Kinetik titreme
Bu tür titreme, yazma, bir fincandan çay çme veya bir gömleğin düğmelerini ilikleme gibi görevleri yerine getirirken kendisini belli eder. Daha şiddetli bir titremedir ve günlük aktivitelere en fazla müdahale edebilen titremedir.
- İç titreme
Bu, genellikle vücutta titreşim hissi ile birlikte genel bir titreme hissidir. Titreme şiddetini artırabilecek faktörler arasında yorgunluk, kaygı, kafein içeren gıdalar (örneğin: çikolata, kola, kahve), aşırı alkol ve sigara bulunur.
Teşhis
Esansiyel tremor tanısı tıbbi öykü, aile öyküsü, fizik muayene ve semptomların değerlendirilmesine dayanır. Esansiyel tremor ve Parkinson hastalığı arasındaki benzerlikler nedeniyle, genellikle birbirleriyle karıştırılırlar. Bu nedenle, doğru bir tanı konulmadan önce genellikle bir nöroloğa (beyin ve sinir sistemi bozuklukları konusunda uzmanlaşmış bir doktor) sevk edilmesi gerekir.
Tedavi
Esansiyel tremor tedavisi semptomlarını hafifletmeyi amaçlamaktadır. Ancak, titreme günlük yaşama müdahale etmezse, tedavi gerekli olmayabilir. Tedavi seçenekleri şunları içerir:
Yaşam tarzı değişiklikleri
Tedavide ilk adım genellikle yaşam tarzı değişikliklerini içerir. Bunlar şunları içerebilir:
- Kafein içeren yiyecek ve içeceklerden kaçınma,
- Sigara içmemek,
- Aşırı alkolden kaçınmak,
- Stresle başa çıkma,
- Yorgunluğu azaltmak için yeterli miktarda dinlenmek.
Alternatif Tedaviler
Yoga, akupunktur, biofeedback ve tai chi gibi alternatif tedaviler, özellikle semptomları stres ve kaygı ile kötüleşenlerde, semptomların hafifletilmesinde yararlı olabilir.
Fiziksel veya mesleki terapi
Fiziksel veya mesleki terapi önerilebilir. Fizyoterapistler kas kuvvetlerini, kontrol ve koordinasyonlarını geliştirmek için gerekli titreme egzersizleriyle insanlara kontrolü öğretebilirler. Mesleki terapistler, insanların gerekli titreme kontrolü ile yaşama uyum sağlamasına yardımcı olabilir.
İlaçlar
Daha fazla tedavi gerekirse, beta-bloker adı verilen bir ilaç türü – en yaygın olarak propranolol – reçete edilebilir. Beta-blokerler adrenalinin etkisini inhibe eder ve titremelerin şiddetini azaltır. El titremeleri için en iyi şekilde çalışırlar. Anti-nöbet ilaçları – en yaygın olarak primidon – beta blokerlere cevap vermeyen kişilerde etkili olabilir. Sakinleştirici ilaçlar, kaygısının titremelerini kötüleştirdiği kişilerde yararlı olabilir.
Ameliyat
Bu sadece diğer tüm tedavi biçimlerinin başarısız olduğu çok ciddi, devre dışı bırakan durumlarda dikkate alınır. Cerrahi, talamus adı verilen beynin bir bölgesinde ameliyat (talamotomi) veya elektriksel stimülasyon (derin beyin stimülasyonu) içerir. Talamus hareketin kontrolünde yer alır ve bu bölgeye yapılan ameliyat titremelerin şiddetini azaltabilir.
