Dünyanın Yıllık Hareketinin Sonuçları

Dünyanın yıllık hareketinin sonuçları coğrafya dersinin bir konusudur. Pek çok kişinin sorun yaşadığı bu konu aslında abartıldığı kadar zor bir konu değildir. Oldukça mantıklı sebeplere dayandırılarak anlatıldığında dünyanın yıllık hareketi, bir daha unutulmayacak şekilde akılda kalacaktır. Ayrıca dünyanın yıllık hareketinin sonuçlarını bilmek, iyi bir genel kültür bilgisidir.

Dünyanın iki türlü hareketi olduğu bilinmektedir. Bunlar dünyanın günlük hareketi ve dünyanın yıllık hareketidir. Dünyanın kendi etrafında dönmesine günlük hareket denir. Dünya, kendi etrafındaki bir tam dönüşü tam olarak 23 saat 54 dakikada tamamlar. Bu nedenle 24 saat yani bir tam günde dünya kendi ekseni etrafında bir dönüş tamamlamış olur.

Dünyanın yıllık hareketi ise, dünyanın güneşin etrafındaki dönüşüne verilen addır. Dünyanın güneş etrafındaki yörüngesi yaklaşık olarak 939 milyon kilometredir. Dünya, bu yörüngede yaklaşık olarak saatte 108 bin kilometre hızla döner.

Dünyanın güneş etrafındaki yörüngesi tam bir daire şeklinde değildir. Dünya, güneşin etrafında elips şeklinde bir yörüngede dönmektedir. Bu nedenle dünya bazı dönemlerde güneşe yakın olur iken bazı dönemlerde ise güneşten uzaklaşmaktadır.

Dünyanın Elips Yörüngesinin Sonuçları Nelerdir?

Dünya, güneş etrafında tam bir daire şeklinde dönmemektedir. Dünyanın eksen eğikliği dışında elips bir yörüngede dönmesi de farklı sonuçları doğurmaktadır. Dünyanın elips şeklindeki yörüngede dönüyor olması, güneşe zaman zaman yaklaşması ve uzaklaşması anlamına gelmektedir. Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih olan 3 Ocak günberi (perihel) olarak adlandırılır iken Dünyanın güneşe en uzak olduğu tarih olan 4 Temmuz ise günöte (afel) olarak adlandırılır.

Bir başka durum ise, dünyanın elips yörüngede dönmesinin sebebi olarak, dünya güneşin etrafında dönerken dönüş hızı değişiklik göstermesidir. Bunun sebebi, dünya güneşe yaklaştığı zamanlarda güneşin çekim etkisinden dolayı daha da hızlı dönmekte, güneşten uzaklaştığı zamanlarda ise daha yavaş dönmektedir. Dünya 3 Ocak tarihinde güneşe en yakın olduğu için bu tarihe yakın tarihlerde hızlı dönerken 4 Temmuz’a yakın olan tarihlerde daha yavaş dönmektedir.

Dünyada yaşanan 4 mevsim vardır. Bu mevsimler kuzey ve güneş yarımkürelerde farklı sürelerde yaşanmaktadır. Dünyanın elips bir yörüngede dönmesinden dolayı yaz mevsimi kuzey yarımkürede 92 gün sürer iken bu süre güney yarım kürede 90 gündür. Elips yörüngeden dolayı kuzey yarımkürede 2 gün fazla süren yaz mevsimi sebebi ile Eylül ekinoksu gecikme yaşar ve 21 Eylül yerine 23 Eylül’de gerçekleşir. Bu durumun kapanması için şubat ayı 28 gün sürer.

Dünyanın elips yörünge etrafındaki dönüşü tam olarak 365 gün 6 saatte tamamlanır. 4 yılda bir bu durum, 6 saatlik sürenin 4 yılda 24 saate çıkması ile artık bir gün oluşturur. Bu nedenle her 4 yılda bir Şubat ayı 29 gün sürmektedir. 4’ün katı olan yıllarda Şubat ayının 29 gün sürmesinden dolayı bu yıllara artık yıl adı verilir.

Dünyanın yıllık hareketinin sonuçları konusunda insanların karıştırdığı bir durum vardır. Bu durum, insanların dünyanın elips yörüngesinden dolayı güneşe yaklaşıp uzaklaşması sebebi ile dünyadaki sıcaklık farklarının oluştuğunu düşünmeleridir. Bu bilgi kısmen yanlıştır. Dünyanın güneşe olan konumu sıcaklığı az da olsa artırsa dahi gerçek sebep bu değildir. Dünyanın yüzeyine düşen güneş ışınlarının açısı, dünyadaki sıcaklık farklarının oluşmasındaki temel sebeptir.

Eksen Eğikliği Nedir?

Dünyanın yıllık hareketinin sonuçları ve eksen eğikliği, dünyanın üzerinde şu anda yaşamış olduğumuz koşulları oluşturmaktadır. Eksen eğikliği, dünyanın güneşin etrafında döndüğü elips yörünge ile aynı açı ile değil de daha eğik bir açı ile dönmesine verilen addır. Dünyanın güneşin etrafındaki elips yörünge ile kendi dönüşü arasında tam olarak 23°27’ derece eğiklik vardır. Bu eğiklik sağa doğrudur. Yani yörünge düzlemi ile ekvator düzlemi birbirine dik olamaz. Aralarında 66°33’ derecelik bir açı oluşmaktadır.

Dünyanın Yıllık Hareketinin Sonuçları Nelerdir?

Şunu belirtmekte fayda var ki; dünyanın yıllık hareketi ile eksen eğikliğinin sonuçları aynıdır. Dünyanın yıllık hareketinin sonuçları ve açıklamaları aşağıda belirtilmiştir:

1. Aynı noktaya gelen güneş ışınları yıl boyunca değişir. Bu durum sonucunda o noktadaki yıl içerisindeki sıcaklıklar da farklı olur. Böylece bu sıcaklık değişimleri sebebi ile mevsimler oluşur. Mevsimler, dünyanın her bölgesinde belirgin bir şekilde yaşanmamaktadır. Orta kuşak, 4 mevsimin de belirgin bir şekilde yaşandığı bölgedir. Ülkemiz de orta kuşakta yer aldığı için 4 mevsimi belirgin bir şekilde yaşamaktayız.
2. Güneş ışınları Güney ve Kuzey yarım kürelere farklı açılarla gelir. Bu sayede Kuzey ve Güney yarım kürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır. Bu duruma örnek olarak; Ocak ayında Kuzey yarım kürede kış yaşanırken Güney yarım küre ocak ayında yaz mevsimini yaşamaktadır.
3. Güneşin görülen en yüksek noktası yıl içerisinde değişiklik gösterir. En uzun gündüzün yaşandığı 21 Haziran’da güneş oldukça yukarıdan görülür. En kısa gündüzün yaşandığı Aralık ayında ise güneşin en tepe noktasının yüksekliği daha düşüktür. Bu durum, 23 Eylül ve 21 Mart günlerinde ise en uzun ve en kısa gündüzün yaşandığı tarihlerin arasında bir yerdedir.
4. Dünyanın yıllık hareketinin sonuçları arasında yer alan cisimlerin gölge boyunun değişmesi de bir başka önemli konudur. Cisimlerin gölge boyu güneşin geldiği açıya göre değişiklik gösterir. Gölge, güneşin bir cisme yansıması ile oluşur. Gölge boyunun değişiklik göstermesi, güneş ışınlarının geliş açısı ile alakalıdır. Güneş ışınları bir noktaya 90 derece ile gelirse o noktada hiç gölge olmaz. Güneş ışınlarının geliş açısı değiştikçe gölge boyu kısalır ya da uzar. Kutup bölgelerinde gölge boyları daha uzun olur, çünkü bu bölgelere güneş ışınları daha düşük bir açı ile gelir. Bir cismin gölge boyuna bakarak güneş ışınının düşme açısı, ekvatora olan uzaklığı ve bulunduğu yarım küre bilinebilir.
5. Güneşin doğuş ve batış saatleri değişiklik gösterir. Bu durumu namaz vakitlerinden de anlayabiliriz. Güneş kış günlerinde daha geç doğar ve daha erken batar. Bu durum yaz aylarında ise tam tersi şeklindedir. Bu sebeple yıl içerisinde gece ve gündüz süreleri de değişkenlik göstermektedir.
6. Mevsimler arasında basınç farkları oluşmaktadır. Mevsimlik muson rüzgarlarının oluşum sebebi ise bu mevsimsel basınç farklılıklarıdır.
7. Dönenceler ve kutup daireleri oluşur. Eksen eğikliğinin bir sonucudur. Dönenceler: Oğlak ve Yengeç Dönenceleri olarak iki tanedir. Kuzey yarım kürede Yengeç Dönencesi 23°27’ noktasında iken aynı şekilde Güney yarım kürede Oğlak Dönencesi 23°27’ noktasındadır. Bu nokta, her iki yarım kürede de tropikal kuşak ile orta kuşağı birbirinden ayırmaktadır.
8. Aydınlanma çizgisi, kutup noktası ile 66°33’ derecedeki kutup dairesi arasında değişiklik göstermektedir. 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde aydınlanma çizgisi kutup dairesi üzerinde iken ekinoks tarihleri olan 23 Eylül ve 21 Mart tarihlerinde ise tam kutup noktasındadır. Yani bu tarihlerde dünyada gece ve gündüz eşitliği yaşanır.
9. Kutup dairelerinde 24 saat gece ve gündüz yaşanabilmektedir.

Dünyanın yıllık hareketinin sonuçları hepsi birbiri ile ilişkili olan olaylardır. Bu nedenle bu konu mantık çerçevesinde düşünüldüğünde oldukça akılda kalıcı olabilmektedir.