Menopozal Hormon Tedavisi (MHT) Nedir?

Menopozal hormon tedavisi (hormon replasman tedavisi veya HRT olarak da bilinir), kadın hormonları içeren reçeteli ilaçlar için kullanılan terminolojidir. MHT’nin amacı östrojen (kadınlık hormonu) eksikliğine bağlı semptomları hafifletmektir.

MHT, yalnız östrojen tedavisi ( histerektomi geçiren kadınlarda ), östrojen ve progesteron tedavisi (uterusu olan kadınlarda) olarak reçete edilir ve özel durumlarda testosteron da tedaviye dahil edilebilir.

Genel bilgi

Menopoz sırasında östrojen ve progesteron üretimi kademeli olarak azalır. Bir kadının vücudu bu değişen hormon seviyelerine göre ayarlandıkça, menopoz semptomları – nadiren sıcak basması, giderek düzensiz dönemler, gece terlemeleri, rahatsız uyku, vajinal kuruluk ve ahatsızlık – ortaya çıkabilir. Diğer semptomlar eklem ağrıları, duygudurum değişikliği, anksiyete ve yorgunluğu içerebilir. Menopoz geçişi sırasında / sonrasında kadınlar kemik yoğunluğunu kaybeder ve osteoporoz riski artar.

Menopoz semptomlarının süresi ve yoğunluğu kadınlar arasında önemli ölçüde değişmektedir. Ortalama semptom süresi son adet döneminden sonra yedi buçuk yıldır. Bazı kadınlar dönemler düzensiz hale gelmeden önce bile semptomatiktir. Kadınların küçük bir yüzdesi için (yaklaşık % 20) semptomlar daha sonraki yaşamda devam eder. Bazı kadınlar menopozdan herhangi bir belirti fark etmeden geçer; diğer kadınlar şiddetli semptomlar bildirir.

MHT nasıl reçete edilir?

Hoş olmayan menopoz semptomlarını hafifleten hormon östrojendir. Türkiye, tablet, yama veya vajinal peser ile krem formülasyonunda reçete edilebilen doğal, “vücutla özdeş” östrojene (östradiol) sahiptir. Östrojeni dengelemek için uteruslu tüm kadınlarda (sadece vajinal östrojen reçete edilmediği sürece) progesteron gereklidir ve genellikle bir tablet veya intrauterin bir cihaz (Mirena ve Jaydess RİA) olarak reçete edilir.

Bazı formülasyonlar tamamen finanse edilirken bazıları kısmen ücretlendirilir. Tüm doğum yöntemleri her kadın için uygun değildir. Bazı tedaviler adet döngüsünü taklit eder, böylece aylık kanama meydana gelir. Sürekli kombine östrojen ve progesteron çoğu kadında dönemlerin yokluğuna yol açar. Doktorunuz çeşitli formülasyonların artılarını ve eksilerini size bildirecektir.

Östrojen jeli, östrojen implantları ve kombine östrojen ile progesteron yaması Türkiye’de sınırlı bulunabilirliğe sahiptir ve fonlanmamaktadır.

MHT yararları ve Riskleri / Yan Etkileri

MHT’nin faydaları şunları içerir:

• Menopoz semptomlarından kurtulma – östrojen menopoz semptomları için en etkili tedavidir,
• Menopoz ile ilişkili vajinal kuruluk, rahatsızlık, idrar sıklığı ve aciliyetinin tedavisi,
• Kemik yoğunluğunun azalması (osteoporoz) için koruma ve tedavi.

Olumsuz olayların riskleri sağlıklı kadınlarda çok küçüktür ve östrojenin tek başına mı yoksa progesteron ile birlikte mi verildiğine bağlı olarak değişir:

• Yılda tedavi edilen 10.000 kadın başına 4-7 kadın ek venöz pıhtı bildirmektedir. (bir yama veya jel tarafından verilen östrojen herhangi bir venöz pıhtı riski ile ilişkili değildir),
• Sadece östrojen MHT meme kanseri riskini arttırmaz,
• 60 yaşın üzerindeki kadınlar için kalp krizi veya inme riski artabilir. Östrojen düşük dozlu yama ile iletilirse (günde <50 ug) bu küçük risk daha da düşüktür.

Yan etkiler:

• Meme hassasiyeti ve bazı işlevsiz kanamalar olabilir. Doz ayarlamaları genellikle bu yan etkileri en aza indirebilir veya hafifletebilir.

MHT Nasıl Kullanılır?

Östrojen menopoz semptomlarını tedavi eder ve kemik yoğunluğunu korur. Progesteron bileşeni menstrüel kanamayı kontrol eder ve endometriyum kanserinden (rahim içi astarı) korur. Histerektomi geçiren kadınlara çoğunlukla sadece östrojen reçete edilir. Rahmi olan kadınların östrojenin yanı sıra progesterona ihtiyacı vardır. MHT kontraseptif değildir.

MHT reçete etmeden önce doktor tam bir tıbbi öykü alacaktır. Aşağıdakiler, MHT için göreceli kontrendikasyonlardır ve bir kadın aşağıdakilerden birinin öyküsü varsa doktoruna bildirmelidir:

• Meme kanseri,
• Endometriyal kanser,
• Bacaklarda veya akciğerlerde oluşmuş önceki pıhtılar ( derin ven trombozu veya pulmoner emboli ),
• Geçirilen kalp krizi veya inme,
• Endometriozis.

Bu koşullardan herhangi biri mevcutsa, hormon olmayan alternatiflerin reçetelenmesine dikkat edilmelidir.

Tedavi Dozu ve Süresi

Uygun MHT dozu ve rotası belirlendikten sonra (yan etkiler olmadan semptomların giderilmesini sağlamak için yeterli sayıda), bir kadının doktoruyla yıllık kontrol yaptırması önerilir. Her takipte, doktor kilo, kan basıncını izleyecek ve meme muayenesi yapacaktır.

Belirlenmiş bir tedavi süresi yoktur; her yıl bireyin doktoru, kadının kişisel sağlığı ve tıbbi geçmişine dayanan küçük risklere karşı tedavinin yararlarını değerlendirecektir. Kadınların MHT’nin gerekip gerekmediğini görmek için zaman zaman MHT’den vazgeçtikleri düşünülmektedir.

Birçok kadın sadece birkaç yıl tedaviye ihtiyaç duyacak ve çoğu 50 yaşından sonra veya 60 yaşından önce MHT’den çıkacaktır. Bununla birlikte, sadece yaş, tedavinin kesilmesini gerektirmeyecektir. Semptomların hafifletilmesi için, yani yaşamın 7. dekadında daha uzun süreli tedavinin gerekli olduğu düşünülürse, en az riskle ilişkili MHT formlarına dikkat edilmesi önerilir.